فیلترینگ اینترنت ؟ وبسایتهایی که از در دسترس ایرانی ها خارج شدهاند
تیم ایتی مایتی – این مطلب نحوه اعمال فیلترینگ هزینهبر، چندجانبه و پیچیده پلتفرمها، شبکههای اجتماعی و سایتها، روشها و سازوکارهای اعمال آن را توضیح میدهد. صحبت از فیلترینگ اینترنت در ایران نیاز چندانی به ارائه آمار و ارقام ندارد. کاربران سالها است که با محدودیتهایی مثل فیلترینگ شبکههای اجتماعی و اختلال در شبکه دستوپنجه
تیم ایتی مایتی – این مطلب نحوه اعمال فیلترینگ هزینهبر، چندجانبه و پیچیده پلتفرمها، شبکههای اجتماعی و سایتها، روشها و سازوکارهای اعمال آن را توضیح میدهد.
صحبت از فیلترینگ اینترنت در ایران نیاز چندانی به ارائه آمار و ارقام ندارد. کاربران سالها است که با محدودیتهایی مثل فیلترینگ شبکههای اجتماعی و اختلال در شبکه دستوپنجه نرم میکنند؛ این محدودیتها اما در بیش از یک سال اخیر به اوج رسیده و حالا میزان محدودیتها طبق دومین گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران به ۵۵ درصد رسیده؛ میزانی که فقط چهار درصد کمتر از آمار محدودیت در چین است که رکورددار محدودیتهای اینترنت در دنیا بهشمار میآید.
فیلترینگ بهعنوان یکی از انواع محدودیتها در کنار اختلالات و قطعیهای داخلی و تحریمهای خارجی یکی از مواردی است که استفاده از اینترنت در ایران را سخت کرده و بر اساس اطلاعاتی که انجمن تجارت الکترونیک در گزارش اخیر ارائه کرده به شیوههای مختلفی اعمال میشود. این بخش از اطلاعات گزارش از این جهت که اطلاعات جامعی درباره روشهای فیلترینگ ارائه میدهد حائز اهمیت است.
تخفیف ویژه امروز :
کابل شارژ اصلی اندروید android طول 1 متر
اعمال فیلترینگ در سطح IP
یکی از شیوههایی که برای فیلتر کردن پلتفرمها اعمال میشود، حتی با سیاستهای اعمال محدودیت برای اینترنت در کشور هم تطابق ندارد. برای مثال، فیلتر کردن IP و نه دامنه وبسایتها باعث میشود خواسته یا ناخواسته حتی وابسایتهایی که محتوای آموزنده دارند و نیازی به فیلتر کردنشان نیست هم مسدود و از دسترس خارج شوند. این مسئله باعث میشود تمام دامنههای ایجادشده روی آن IP بهصورت خودکار فیلتر شوند و مادامی که دامنههای دیگر از این IP استفاده کنند قابل دسترس نخواهند بود و حتی استفادهکنندگان آتی این IP هم پس از انتقال همچنان در لیست فیلترشدهها باقی بمانند.
به همین دلیل است که در بعضی موارد به سایتهایی برمیخورید که نهتنها محتوای غیرقانونی یا غیراخلاقی ندارند، بلکه بعضاً سایتهای آموزنده و کاربردی هستند؛ بااینحال با محدودیت مواجه شدهاند و برای شما قابل دسترسی نیستند.
مسدود کردن IP علاوه بر اعمال محدودیتهای بیمورد و بیدلیل برای پلتفرمهای مفیدی که مورد نیاز کاربران هستند، مسئله اعمال سلیقهای از سوی اپراتورها و ارائهدهندگان خدمات اینترنتی را هم دارند. کاربران در حدود یک سال اخیری که محدودیتهای اینترنتی شدت گرفته است، بارها با این مسئله مواجه شدهاند که دسترسی به بعضی از سایتها، پلتفرمها یا سرویسهای وقتی در حال استفاده از یک اپراتور هستند برایشان مختل شده اما در همان لحظه با یک اپراتور دیگر به همان پلتفرم یا وبسایت دسترسی داشتهاند.
در بخشی از گزارش انجمن تجارت الکترونیک به این موضوع اشاره شده و دلیل آن اینطور اعلام شده است که اپراتورها در فیلتر کردن IPها سیاست یکسان و مشابهی ندارند؛ به این صورت که یک اپراتور ممکن است یک IP را مسدود کند اما همان IP در اپراتور دیگری بدون فیلتر و مسدودیت در دسترس باشد. مثلاً در مواردی پیش آمده که یک IP از سوی اپراتور همراه اول فیلتر باشد اما کاربرانی که از اینترنت ایرانسل استفاده میکنند بدون مشکل به آن دسترسی دارند.
تخفیف ویژه امروز :
قاب – کاور سیلیکونی ایفون 13 پرومکس iphone 13 promax
وبسایتهایی که با فیلترینگ از در دسترس کاربران ایرانی خارج شدهاند
آمارهای منتشرشده در گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران همانطور که در اولین گزارش نیز اعلام شده بود، حاکی از این است که تعداد بسیار زیادی از وبسایتها بهدلیل اعمال فیلترینگ دور از دسترس کاربران ایرانی قرار دارد.
آمارهای این گزارش از نمونهگیری ۱۰۰ وبسایت به دست آمده و بررسی آنها نشان میدهد ۴۹٫۵ درصد از این سایتها در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲ با فیلترینگ از دسترس کاربران ایرانی خارج شده است. این مورد هم نمونه دیگری از اعمال محدودیت برای کاربران اینترنت در ایران است که هرچند مانند چند سال قبل قطعی سراسری چندروزه نداشته اما با این شیوه هم در کنار سایر روشها محدود شده است.
در کنار این موارد، پرکاربردترین و مهمترین شبکههای اجتماعی هم با فیلترینگ از دسترس کاربران خارج شده و بدون استفاده از VPN امکان دسترسی به آنها ممکن نیست تا به این ترتیب ایران در کنار چین و ترکمنستان جزو معدود کشورهایی باشد که استفاده از شبکههای اجتماعی در آنها نیازمند صرف وقت، انرژی، هزینه خرید VPN و مصرف ترافیک اینترنت بیشتری باشد.
البته هزینههای بالای ناشی از فیلترینگ صرفاً به کاربر تحمیل نمیشود، بلکه اعمال شیوههای مختلف فیلترینگ یک اقدام گران است که هزینههای فراوانی برای آن میشود و از سوی دیگر با کوتاه کردن دست کاربران از پلتفرمهای فیلترشده میزان مصرف ترافیک را هم کاهش میدهد و به اپراتورها نیز ضرر مالی وارد میکند. تمام این هزینهها برای اقدامی صرف میشود که یک سازوکار پرخطا، بدون نتیجه و کند است.
علاوه بر این، فیلترینگ به شیوههایی که اکنون اعمال میشود، قابلیت تشخیص محتوای مجرمانه یا خلاف قانون را هم ندارد و با ایجاد اختلال روی تعداد بسیار زیادی از سامانهها و سایتها کیفیت عمومی اینترنت را کاهش میدهد. این سازوکار بدون نتیجه هم است، چراکه در نهایت بسیاری از کاربران تسلیم سیستم فیلترینگ نمیشوند و به کمک VPNها از آن عبور میکنند.
این سازوکار ناکارآمد در حالی از سوی نهادهای مختلف دستاندرکار فیلترینگ یعنی دولت، قوه قضاییه، مجلس، شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی فضای مجازی اعمال میشود که هیچ قانون یا سیاست مشخصی در خصوص آن وجود ندارد که توضیح دهد چه پلتفرمی، به چه دلایلی و تا چه مدت باید فیلتر باشد. سازوکار کمیته تعیین مصادیق مجرمانه، که مسئولان تصمیمگیری درباره فیلترینگ را برعهده آن میدانند و قوای مختلف هم در آن نماینده دارند، مشخص نیست و در خصوص فرایندهای این کمیته شفافسازی صورت نمیگیرد.
کمیته تعیین مصادیق صرفاً مرجعی است که تمام تصمیمگیریها به آن نسبت داده میشود و اخیراً تنها خبری که از فعالیتهایش منتشر میشود، اخبار مخالفت این کمیته با برداشته شدن فیلترینگ گوگلپلی است. رفع محدودیتی که حتی وزارت ارتباطات هم ادعا میکند با آن موافق است اما این کمیته آن را برطرف نمیکند تا پیامدهای منفی ناشی از فیلتر بودن آن همچنان گریبانگیر کاربران باشد.